Cas Oorthuys

Cas Oorthuys (Leiden 1908- Amsterdam 1975) is een van de belangrijkste documentaire fotografen uit Nederland. Hij was onder meer chroniqueur van de hongerwinter in Amsterdam en van de succesvolle, naoorlogse wederopbouw. Daarnaast maakte hij vele reizen naar het buitenland voor het samenstellen van toeristische landen- en stedenboeken. Ook was hij reporter van de dekolonisatie van Indonesië en Belgisch-Congo aan de vooravond van zijn onafhankelijkheid. Hoofdthema in zijn omvangrijke oeuvre is de mens in zijn eigen omgeving. De veelal met een Rolleiflex camera gemaakte foto’s onderscheiden zich door de heldere composities, een oog voor het juiste moment en een sterk vormgevoel. Oorspronkelijk opgeleid tot architect sloot Cas Oorthuys zich begin jaren dertig van de twintigste eeuw in Amsterdam aan bij de communistische Vereeniging van Arbeidersfotografen. Naast het anti-fascisme kwam hij in aanraking met de ideeën van de Nieuwe Fotografie. Deze stroming propageerde een technisch en zakelijk gebruik van het medium als reactie op de gangbare kunstfotografie. Van 1936 tot 1942 werkte Oorthuys in dienst van de sociaal-democratische Arbeiderspers. Hij leverde reportages aan het weekblad Wij en dagblad Het Volk over onderwerpen als Limburgse mijnwerkers en een zigeuners-dodenwake. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte hij betrokken bij het verzet en fotografeerde de barre leefomstandigheden in Amsterdam als lid van de illegale groep De Ondergedoken Camera. Na de oorlog ontwikkelde Oorthuys zich tot een reportagefotograaf van internationale allure. In 1945 was hij een van de mede-oprichters van de GKf, de fotografenfederatie die ‘documentair realisme’ en sociaal engagement hoog in het vaandel had staan. Zijn fotoboek Een staat in wording (1947) getuigt daarvan. Het is een pleidooi voor een vreedzame oplossing van de Indonesische onafhankelijkheidstrijd. Toen er in de kolonie toch oorlog uitbrak veranderde dat Oorthuys visie op de functie van fotografie. Niet langer gebruikte hij het medium als politiek wapen. In opdracht van de Amsterdamse uitgeverij Contact maakte hij vervolgens talrijke boekpublicaties, waaronder de zeer populaire reeks foto- en reispockets over Europese steden en landen (1951-1965). Een van de hoogtepunten was Rotterdam Dynamische Stad (1959). Deze monumentale uitgave vormt een eerbetoon aan de veerkracht en werklust van de Rotterdamse bevolking die na de bombardementen van mei 1940 ervoor zou zorgen dat de haven in 1962 de grootste ter wereld werd. Daarnaast leverde hij fotomateriaal voor talloze bedrijfsboeken en jaarverslagen van Nederlandse bouwmaatschappijen en industriële ondernemingen. Als geen andere fotograaf heeft Cas Oorthuys in de periode van de wederopbouw uitdrukking gegeven aan het groeiend zelfbewustzijn van de Nederlanders. Het zorgvuldig door zijn vrouw Lydia opgebouwde archief omvat meer dan een half miljoen foto’s. Sinds 1990 wordt het archief beheerd door het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam.